تعمیر مولتی‌متر یکی از مهارت‌های ضروری و حیاتی برای هر تکنسین، مهندس و کاربر دستگاه‌های اندازه‌گیری الکتریکی است. زیرا دقت و صحت داده‌های به‌دست آمده از این دستگاه‌ها به شدت بر کیفیت و صحت فرایندهای عیب‌یابی، نگهداری و تعمیر تجهیزات الکترونیکی و الکتریکی تأثیرگذار است. شناخت دقیق علائم اولیه خرابی مولتی‌متر نه تنها موجب می‌شود تا بتوانید پیش از بروز آسیب‌های جبران‌ناپذیر، نسبت به رفع مشکل اقدام نمایید، بلکه باعث می‌شود تا هزینه‌های اضافی ناشی از تعمیرات گسترده یا تعویض کل دستگاه را به طور قابل توجهی کاهش دهید. در این مقاله به صورت تخصصی، جامع و با بیانی کاملاً فنی و واضح به بررسی علائم متداول خرابی، علل احتمالی، روش‌های تشخیص و راهکارهای اصولی تعمیر انواع مولتی‌مترهای دیجیتال و آنالوگ خواهیم پرداخت تا به شما کمک کنیم در صورت مواجهه با هرگونه اشکال، به صورت مرحله‌به‌مرحله و با دقت بالا بتوانید دستگاه را ترمیم و بازسازی کنید.
مولتی‌مترچیست؟ و چگونه عمل می کند؟
مولتی‌متر که به عنوان یک دستگاه اندازه‌گیری چندمنظوره شناخته می‌شود، قادر است پارامترهای مختلفی همچون ولتاژ AC/DC، جریان AC/DC، مقاومت، پیوستگی، دیود و حتی دما را اندازه‌گیری کند؛ بنابراین دقت و صحت عملکرد آن در کاربردهای صنعتی، آموزشی، آزمایشگاهی و تعمیراتی به شدت حیاتی است. حتی کوچک‌ترین خطا در عملکرد مولتی‌متر می‌تواند منجر به اشتباه در عیب‌یابی، بروز نقص در تجهیزات و افزایش ریسک حوادث الکتریکی شود. به همین دلیل تشخیص سریع و صحیح علائم خرابی و اجرای تعمیرات تخصصی، یکی از اولویت‌های اساسی برای حفظ کارایی و ایمنی دستگاه و کاربر است.
ما در این مقاله به بررسی اینکه مولتی متر چیست؟ و انواع مولتی متر آنالوگ و دیجیتال پرداخته ایم.
علائم خرابی مولتی‌متر
1.عدم نمایش صفحه یا خاموشی کامل دستگاه
یکی از نخستین نشانه‌های خرابی مولتی‌متر، خاموش شدن کامل صفحه نمایش یا عدم روشن شدن دستگاه است که معمولاً ناشی از مشکلات مربوط به تغذیه برق دستگاه می‌باشد. در این حالت، اولین گام عیب‌یابی باید بررسی باتری مولتی‌متر باشد. زیرا باتری ضعیف یا تخلیه شده متداول‌ترین علت این مشکل است. اما در صورت سالم بودن باتری، امکان خرابی در مدار تغذیه، قطعات الکترونیکی مانند مقاومت‌ها یا ترانزیستورهای مرتبط، یا خرابی LCD وجود دارد. در این شرایط نیاز به باز کردن دستگاه و تست مدارهای تغذیه با تجهیزات تخصصی مانند مولتی‌متر دوم یا اسیلوسکوپ دارد.
خواندن این مقاله را از دست ندهید: چرا مولتی‌متر روشن نمی شود؟
2.نمایش مقادیر نادرست یا نویز دار
اگر مولتی‌متر اعداد یا مقادیر اندازه‌گیری را به شکل نادرست، ناپایدار یا با نویز زیاد نمایش دهد، معمولاً این موضوع ناشی از اختلال در بخش سنسورهای اندازه‌گیری، اتصال معیوب پراب‌ها، خرابی یا کالیبراسیون نادرست مدارهای اندازه‌گیری است. پراب‌های معیوب یا اتصال نادرست آن‌ها باعث افزایش مقاومت تماس و ایجاد نویز می‌شوند که در نهایت منجر به داده‌های ناصحیح خواهد شد. از طرفی، ممکن است قطعاتی نظیر مقاومت‌های کالیبراسیون، آی‌سی‌های آنالوگ به دیجیتال یا بخش‌های فیلتر داخلی دچار اختلال شده باشند.
3.خاموش شدن ناگهانی در حین کار
این عیب اغلب به دلیل قطع ناگهانی باتری، اتصال داخلی ضعیف، یا خرابی قطعات مدار تغذیه رخ می‌دهد. همچنین در برخی موارد، نوسانات شدید ولتاژ یا شوک‌های الکتریکی می‌توانند موجب بروز این مشکل شوند. برای رفع این مشکل ابتدا باتری دستگاه را چک کنید و در صورت سالم بودن، به بررسی اتصالات داخلی و قطعات حساس بپردازید.
4.پراب‌های معیوب یا سیم‌های آسیب دیده
یکی از شایع‌ترین علل نادرستی عملکرد مولتی‌متر، خرابی پراب‌ها یا سیم‌های اتصال است که به مرور زمان بر اثر فرسودگی، خمیدگی، ضربه یا خوردگی کانکتورها ایجاد می‌شود. این مورد معمولاً به راحتی قابل تشخیص است و با تعویض پراب‌ها و کابل‌ها به سادگی قابل رفع است.
راهکارهای تعمیر مولتی‌متر
مرحله اول: عیب‌یابی اولیه و بررسی باتری
در گام نخست از تعمیر مولتی‌متر، باتری مولتی‌متر را باز کرده و از سالم بودن و شارژ کافی آن اطمینان حاصل کنید. باتری‌های نو یا شارژ شده را در دستگاه نصب و عملکرد آن را بررسی نمایید. همچنین محل قرارگیری باتری را از نظر خوردگی یا آسیب بررسی کنید زیرا این موارد می‌توانند باعث قطع جریان شوند.
مرحله دوم: تست و تعویض پراب‌ها
از یک مولتی‌متر دیگر برای تست مقاومت و صحت عملکرد پراب‌ها استفاده کنید. سیم‌ها و کانکتورهای پراب را از نظر شکستگی، پارگی یا خوردگی بررسی کرده و در صورت مشاهده هرگونه ایراد، نسبت به تعویض آن‌ها اقدام نمایید. در صورت عدم تعویض پراب‌ها، مشکلات زیادی در اندازه‌گیری و نمایش داده‌ها ایجاد خواهد شد.
مرحله سوم: باز کردن و بررسی داخلی دستگاه
با رعایت نکات ایمنی و استفاده از ابزارهای مناسب، پیچ‌های بدنه مولتی‌متر را باز کنید و دستگاه را باز نمایید. ابتدا به دنبال هرگونه نشانه‌ای از خرابی فیزیکی مانند قطعات سوخته، ترک‌خوردگی، خازن‌های باد کرده یا تغییر رنگ مقاومت‌ها باشید. سپس تمام اتصالات داخلی، لحیم‌کاری‌ها و مسیرهای الکتریکی را بررسی کنید.
مرحله چهارم: تست قطعات الکترونیکی داخلی
با استفاده از مولتی‌متر دوم یا تجهیزات آزمایشگاهی، مقاومت‌ها، دیودها، ترانزیستورها و آی‌سی‌ها را تست کنید تا قطعات خراب شناسایی شوند. به‌ویژه آی‌سی‌های مبدل آنالوگ به دیجیتال (ADC) و بخش‌های کالیبراسیون را به دقت مورد آزمایش قرار دهید. در صورت معیوب بودن قطعه، آن را با نمونه اورجینال و سازگار جایگزین کنید.
مرحله پنجم: بررسی صفحه نمایش و دکمه‌ها
اتصالات نمایشگر LCD را چک کنید و اطمینان حاصل نمایید که کابل‌ها به درستی متصل شده‌اند. در صورت خراب بودن نمایشگر یا قطعی کابل، نمایشگر را تعویض کنید. همچنین عملکرد دکمه‌ها و سوئیچ‌های مولتی‌متر را تست و در صورت نیاز، کلیدهای فشاری را با مدل‌های جدید جایگزین نمایید.
مرحله ششم: کالیبراسیون دقیق مولتی‌متر
پس از انجام تعمیرات، دستگاه باید کالیبره شود تا دقت اندازه‌گیری به حد استاندارد بازگردد. برای کالیبراسیون مولتی‌متر باید از تجهیزات کالیبراسیون استاندارد استفاده شود. با تنظیم مولتی‌متر روی مقادیر مرجع (ولتاژ، جریان، مقاومت مشخص)، مقادیر نمایش داده شده را تنظیم و اصلاح کنید. کالیبراسیون دوره‌ای باعث افزایش عمر دستگاه و حفظ دقت آن می‌شود.
مطالعه کنید:چگونه مولتی متر را کالیبره کنیم؟
نکات مهم برای پیشگیری از خرابی و افزایش عمر مولتی‌متر
- استفاده از پراب‌ها و باتری‌های اصلی و باکیفیت برای جلوگیری از نوسانات و خرابی ناگهانی
- جلوگیری از وارد آمدن ضربه و رطوبت به دستگاه، که باعث آسیب قطعات الکترونیکی می‌شود
- خاموش کردن دستگاه پس از هر بار استفاده برای حفظ انرژی و سلامت باتری
- انجام دوره‌ای کالیبراسیون و سرویس‌های پیشگیرانه توسط افراد متخصص
- نگهداری دستگاه در شرایط محیطی مناسب و دور از گرد و غبار
مشاوره قبل از خرید
برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با خرید محصولات می‌توانید با شماره تلفن‌های زیر تماس بگیرید: