علائم خرابی ترموکوپل سماور گازی و روش‌های تست و تعویض

ترموکوپل سماور گازی قطعه‌ای حساس و ایمنی‌محور است که وظیفه دارد در صورت خاموش شدن شعله به‌صورت ناگهانی، مسیر جریان گاز را مسدود کند تا از خطرات احتمالی مانند نشت گاز جلوگیری شود. خرابی این قطعه می‌تواند باعث روشن نشدن یا خاموش شدن ناگهانی شعله شود؛ از همین‌رو در این مقاله به بررسی دقیق علائم خرابی، روش‌های تست و مراحل تعویض ترموکوپل سماور گازی خواهیم پرداخت.

ترموکوپل سماور گازی چیست؟

ترموکوپل (Thermocouple) در سماور گازی یک سنسور دوفلزی است که معمولاً از اتصال دو فلز غیر هم‌جنس تشکیل می‌شود. این دو فلز، زمانی که در محل اتصال خود در معرض حرارت قرار می‌گیرند (یعنی در مجاورت شعله گاز)، ولتاژ کوچکی در حد میلی‌ولت تولید می‌کنند. این ولتاژ در سماور گازی برای تحریک و باز نگه‌داشتن شیر مغناطیسی یا “مگنت ولو” به‌کار می‌رود.

در صورتی که شعله خاموش شود (مثلاً بر اثر باد یا سرریز آب)، حرارت از روی نوک ترموکوپل برداشته می‌شود. سپس لتاژ تولیدی آن قطع یا به حدی کاهش می‌یابد که دیگر نتواند مگنت را در حالت باز نگه دارد. در نتیجه، مسیر گاز به‌طور خودکار قطع می‌شود تا از نشت گاز و خطرات بعدی مانند انفجار یا گازگرفتگی جلوگیری شود.

ترموکوپل در کدام قسمت سماور است؟

ترموکوپل در سماور گازی معمولاً در نزدیکی شعله اصلی و دقیقاً در کنار مشعل (Burner) قرار دارد و به‌گونه‌ای نصب می‌شود که نوک آن مستقیماً در تماس با شعله آتش باشد. محل دقیق نصب آن به شکلی است که در صورت روشن بودن مشعل، ترموکوپل حرارت را به‌خوبی حس کند و در صورت خاموش شدن شعله، به‌سرعت سرد شود تا بتواند شیر گاز را ببندد.

ما در این مقاله در رابطه با اینکه ترموکوپل گاز چیست و در کجاست؟ صحبت کرده ایم.

نصب ترموکوپل روی سماور گازی

1.باز کردن بخش زیرین یا محفظه دسترسی به مشعل

در نخستین مرحله، برای انجام هرگونه عملیات روی سیستم مشعل و ترموکوپل، لازم است که به فضای داخلی سماور گازی و به‌ویژه محل قرارگیری مشعل و اتصالات ترموکوپل دسترسی فیزیکی داشته باشید. در اغلب مدل‌های سماور گازی، مشعل، نازل گاز، و ترموکوپل در بخش تحتانی سماور تعبیه شده‌و به‌وسیله‌ی یک کاور فلزی یا محفظه‌ی محافظ پوشانده می‌شوند. برای باز کردن این پوشش، ابتدا سماور را از جریان گاز جدا کرده و بر روی سطحی کاملاً صاف، پایدار و عاری از رطوبت قرار دهید. سپس با استفاده از پیچ‌گوشتی مناسب، پیچ‌های نگهدارنده‌ی درپوش پایینی یا کناری را باز کرده و با احتیاط پوشش فلزی را جدا کنید تا نمای کاملی از نازل گاز، پایه‌ی شعله، مشعل و ترموکوپل در اختیار داشته باشید.

2.جدا کردن ترموکوپل قدیمی (در صورت تعویض)

در صورت نقض ترموکوپل قبلی و قصد تعویض آن، ابتدا باید سیم ترموکوپل را به‌صورت کامل از محل خود خارج نمایید. ترموکوپل از دو ناحیه به سیستم متصل است. ناحیه‌ی اول نوک ترموکوپل در کنار شعله قرار دارد و توسط یک بست فلزی یا پیچ کوچک روی پایه‌ی داخلی محفظه‌ی مشعل مهار شده است. ناحیه‌ی دوم محل اتصال انتهای سیم به شیر گاز مغناطیسی (مگنت ولو) است که معمولاً دارای اتصال رزوه‌ای فلزی (برنجی) می‌باشد. ابتدا با استفاده از پیچ‌گوشتی یا آچار مناسب، اتصال رزوه‌ای ترموکوپل به شیر مغناطیسی را با دقت و بدون اعمال فشار زیاد باز کنید. سپس نوک ترموکوپل را از محل خود جدا کرده و با احتیاط کامل، کل سیم را از مسیر عبور خود خارج سازید. در این مرحله، باید دقت کنید که سیم‌های دیگر در داخل سماور دچار آسیب یا جابه‌جایی نشوند. زیرا محل عبور سیم‌ها به‌صورت دقیق طراحی شده است.

3.آماده‌سازی ترموکوپل جدید

پیش از نصب ترموکوپل جدید، ضروری است که بررسی‌های اولیه‌ای برای اطمینان از سازگاری قطعه با مدل سماور انجام دهید. طول فیزیکی ترموکوپل، نوع اتصال رزوه‌ای یا فشاری انتهایی آن، و همچنین طول و زاویه‌ی نوک فلزی آن باید متناسب با طراحی مشعل و مگنت سماور باشد. بررسی کنید که نوک ترموکوپل تمیز، عاری از هرگونه اکسید یا زنگ‌زدگی و از نوع استاندارد (معمولاً جنس کروم-آلومل) باشد. همچنین اگر اتصال انتهایی ترموکوپل از نوع رزوه‌ای است و احتمال نشت گاز در محل اتصال وجود دارد، مقدار اندکی نوار تفلون مخصوص گاز را می‌توان به رزوه‌ها اضافه کرد، البته باید توجه داشت که استفاده‌ی بیش از حد از تفلون ممکن است باعث اختلال در انتقال جریان الکتریکی بین ترموکوپل و مگنت شود.

4.نصب نوک ترموکوپل در محل شعله

مهم‌ترین و حیاتی‌ترین بخش در فرآیند نصب ترموکوپل، جای‌گذاری صحیح نوک ترموکوپل در نقطه‌ای است که دقیقاً در تماس مستقیم با شعله‌ی اصلی قرار گیرد. نوک ترموکوپل، که در واقع نقطه‌ی سنجش دما و محل تولید ولتاژ ترموالکتریک است، باید در محدوده‌ی شعله‌ی آبی‌رنگ و پایداری قرار گیرد که دمای لازم (معمولاً بیش از ۶۰۰ درجه سانتی‌گراد) را تأمین کند. برای نصب، نوک ترموکوپل را در محل تعبیه‌شده روی پایه‌ی شعله قرار داده و آن را با استفاده از گیره یا پیچ نگهدارنده محکم کنید. زاویه‌ی قرارگیری باید به‌گونه‌ای باشد که شعله به‌صورت کامل و یکنواخت نوک فلزی را بپوشاند و همچنین حرارت جانبی یا سوختگی ناخواسته به بدنه وارد نشود. توجه داشته باشید که اگر نوک ترموکوپل در شعله‌ی ضعیف یا در حاشیه‌ی شعله قرار گیرد، ولتاژ کافی برای تحریک مگنت تولید نخواهد شد و شعله خاموش می‌ماند.

5.اتصال سر ترموکوپل به شیر مغناطیسی (مگنت ولو)

در این مرحله، انتهای سیم ترموکوپل باید به بخش ورودی شیر مغناطیسی متصل گردد. این قسمت معمولاً دارای رزوه‌ی فلزی استاندارد است که با استفاده از مهره‌ی سر ترموکوپل به‌صورت مکانیکی به بدنه‌ی مگنت پیچ می‌شود. برای اتصال، ابتدا مهره‌ی سر ترموکوپل را با دست در محل رزوه‌شده‌ی شیر گاز قرار دهید، سپس با استفاده از آچار تخت یا فرانسه، آن را به‌آرامی و بدون اعمال گشتاور زیاد سفت کنید. در صورت سفت شدن بیش از حد، امکان خراب شدن رزوه‌ها یا آسیب به اتصال الکتریکی وجود دارد. اتصال صحیح این بخش از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا ترموکوپل باید بتواند سیگنال الکتریکی بسیار ضعیفی (چند میلی‌ولت) را به‌درستی و بدون نویز به سیم‌پیچ الکترومغناطیسی مگنت منتقل کند تا شیر گاز باز بماند.

6.بررسی مسیر عبور سیم ترموکوپل

پس از اتصال نوک ترموکوپل و اتصال سر دیگر آن به شیر مغناطیسی، باید کل مسیر عبور سیم مورد بازرسی دقیق قرار گیرد. سیم نباید به هیچ عنوان در تماس مستقیم با اجزای داغ نظیر بدنه‌ی مشعل، لوله‌های گاز، یا سطوح فلزی گرم باشد، چراکه این تماس در طول زمان می‌تواند باعث تخریب عایق سیم، ذوب شدن پوشش و در نهایت قطع عملکرد ترموکوپل گردد. برای مدیریت بهتر مسیر سیم، در برخی مدل‌ها از گیره‌های فلزی یا بست‌های نسوز استفاده می‌شود که می‌توان آن‌ها را مجدداً به کار گرفت یا در صورت لزوم جایگزین کرد. مسیر سیم باید به‌گونه‌ای طراحی شود که در هنگام باز و بسته شدن درپوش یا جا‌به‌جایی سماور، تحت فشار یا کشیدگی قرار نگیرد.

7.بستن درپوش و راه‌اندازی آزمایشی

در این مرحله، پس از اطمینان از صحت نصب ترموکوپل، مسیر سیم‌کشی و اتصالات، باید درپوش فلزی محفظه را مجدداً در محل خود قرار داده و پیچ‌ها را ببندید. سپس، گاز ورودی به سماور را به‌آرامی باز کرده و با استفاده از فندک یا جرقه‌زن، شعله‌ی مشعل را روشن کنید. بلافاصله پس از روشن شدن شعله، دکمه‌ی گاز (پایلوت) را فشرده نگه دارید. سپس حداقل به‌مدت ۲۰ تا ۳۰ ثانیه آن را در همان حالت نگه‌داشته‌ تا نوک ترموکوپل به دمای عملیاتی رسیده و ولتاژ کافی برای فعال نگه داشتن مگنت تولید شود. پس از این مدت، دکمه را رها کرده و اگر شعله پایدار باقی ماند، نشان‌دهنده‌ی عملکرد صحیح سیستم ترموکوپل است.

8.تست نهایی عملکرد ترموکوپل

به‌منظور اطمینان از عملکرد دقیق، ایمن و بدون نقص ترموکوپل، باید تست قطع جریان گاز را انجام دهید. برای این منظور، پس از روشن نگه داشتن سماور، شعله را به‌صورت دستی خاموش کنید یا گاز را قطع نمایید. در شرایط نرمال، با سرد شدن نوک ترموکوپل، سیگنال الکتریکی قطع و مگنت بلافاصله شیر گاز را می‌بندد، و شما باید صدای «تق» قطع جریان گاز را بشنوید. اگر این قطع به‌موقع انجام نشد، یا ولتاژ خروجی ترموکوپل کافی نیست، یا اتصال آن به مگنت صحیح نیست، یا شیر مغناطیسی نیاز به بررسی دارد. با انجام این تست، از ایمنی کامل عملکرد ترموکوپل اطمینان حاصل می‌کنید.

علت خاموش شدن سماور گازی ترموکوبل دار

خاموش شدن ناگهانی سماور گازی دارای ترموکوپل – به‌رغم روشن شدن اولیه شعله – یکی از مشکلات رایجی است که در صورت عدم بررسی دقیق، می‌تواند نه‌تنها مانع استفاده صحیح از سماور شود، بلکه در برخی موارد حتی نشانه‌ای از خطرات بالقوه در سیستم ایمنی گاز نیز باشد.

1. عدم گرم شدن کافی نوک ترموکوپل توسط شعله

ترموکوپل یک حسگر حرارتی ترموالکتریک است. این قطعه در اثر قرار گرفتن در معرض حرارت شعله (معمولاً دمای بالای ۶۰۰ درجه سانتی‌گراد)، ولتاژی در حدود ۱۰ تا ۳۰ میلی‌ولت تولید می‌کند. سپس این ولتاژ به شیر مغناطیسی یا مگنت ولو ارسال می‌شود. در صورتی که شعله به‌درستی نوک ترموکوپل را گرم نکند، این ولتاژ تولید نمی‌شود یا مقدار آن کمتر از حد لازم خواهد بود و نتیجه آن، قطع خودکار جریان گاز توسط شیر مغناطیسی و در نتیجه خاموش شدن شعله است.

2. خرابی خود ترموکوپل (قطع، زنگ‌زدگی، یا فرسودگی داخلی)

ترموکوپل از دو فلز غیرهم‌جنس تشکیل شده که در نوک خود در معرض شعله، بر اساس اصل اثر سیبک ترموالکتریک (Seebeck Effect) ولتاژ تولید می‌کند. اگر در طول زمان این دو فلز اکسید شده، زنگ‌زده یا به‌دلیل حرارت مداوم خواص فیزیکی و الکتریکی خود را از دست بدهند، عملکرد آن مختل شده و حتی در حضور شعله هم ولتاژ کافی تولید نمی‌شود.

3. خرابی شیر مغناطیسی (مگنت ولو)

در سیستم‌های گاز ایمن، شیر مغناطیسی یا Magnetic Valve قطعه‌ای است که در صورت دریافت ولتاژ از ترموکوپل، مسیر گاز را باز نگه می‌دارد. این شیر شامل یک سیم‌پیچ مغناطیسی و یک فنر است. اگر این شیر خراب شود (مثلاً سیم‌پیچ آن قطع شده یا گیر مکانیکی پیدا کند)، حتی در صورت عملکرد صحیح ترموکوپل، شیر بسته باقی می‌ماند و شعله خاموش می‌شود.

4. شل یا ناصحیح بودن اتصال رزوه‌ای ترموکوپل به مگنت

انتهای ترموکوپل به‌صورت مکانیکی و الکتریکی به مگنت ولو متصل می‌شود. اگر اتصال رزوه‌ای آن بیش‌ازحد شل یا بیش‌ازحد سفت باشد، یا اگر نوک فلزی به‌درستی در تماس با کانتکت داخلی شیر قرار نگیرد، ولتاژ تولیدشده به شیر منتقل نمی‌شود و نتیجه آن خاموش شدن شعله خواهد بود.

5. گرفتگی یا کاهش فشار نازل گاز مشعل

اگر فشار گاز در نازل مشعل کمتر از حد استاندارد یا نازل دچار گرفتگی شده باشد، شعله‌ی ایجاد شده بسیار ضعیف خواهد بود و دمای کافی برای تحریک ترموکوپل تولید نمی‌کند. در نتیجه، علیرغم باز بودن مسیر گاز، ترموکوپل ولتاژ کافی تولید نکرده و مگنت قطع می‌کند.

6. فاصله زیاد یا نامناسب ترموکوپل از شعله

برای عملکرد صحیح، نوک ترموکوپل باید در فاصله‌ی بین 3 تا 5 میلی‌متر از نوک شعله‌ی اصلی قرار گیرد. اگر فاصله بیشتر شود، دمای تماس کافی نخواهد بود و در صورت تماس مستقیم با شعله هم ممکن است ترموکوپل زودتر بسوزد.

7. مشکل در سیستم تهویه یا ورود هوای کافی

مشعل برای احتراق کامل نیاز به نسبت مناسب گاز به هوا (نسبت استوکیومتریک) دارد. اگر هوای کافی به مشعل نرسد، احتراق ناقص می‌شود، شعله زرد یا نارنجی می‌سوزد و دمای کافی به ترموکوپل نمی‌رسد.

8. سوختن سیم ترموکوپل یا آسیب به عایق آن

اگر سیم ترموکوپل در تماس با بدنه داغ مشعل یا سطح فلزی قرار گرفته ، به‌تدریج دچار ذوب شدن عایق، اتصال کوتاه یا قطعی خواهد شد. در این حالت، حتی اگر نوک ترموکوپل به‌درستی در شعله باشد، سیگنال آن به مگنت نمی‌رسد.

جهت مطالعه ی علل خرابی ترموکوپل و روش های عیب یابی کلیک کنید.

تعمیر ترموکوپل سماور گازی

۱. باز کردن اجزای خارجی و دسترسی به ترموکوپل

برای شروع تعمیر، ابتدا باید به محل نصب ترموکوپل در داخل سماور دسترسی پیدا کنید. ترموکوپل معمولاً در محفظه شعله و نزدیک مشعل قرار دارد تا نوک آن در تماس مستقیم با شعله باشد و بتواند گرمای آن را تشخیص دهد.

• ابتدا با استفاده از پیچ‌گوشتی مناسب (معمولاً دوسو یا چهارسو) پیچ‌های بدنه رویی سماور را باز کنید.
• در برخی مدل‌ها، ممکن است لازم باشد قاب محافظ یا پوشش روی مشعل را نیز باز کنید تا ترموکوپل نمایان شود.
• ترموکوپل یک سیم نازک با سر فلزی نوک تیز است که یک انتهای آن در کنار مشعل (در شعله) و انتهای دیگر به شیر مغناطیسی گاز وصل است.
• دقت کنید که ترموکوپل به طور کامل از نظر فیزیکی سالم باشد و سیم آن قطع نشده باشد.
• اگر ترموکوپل در جای خود محکم نشده یا جابجا شده، باید آن را در جای اصلی خود محکم کنید.

۲. بررسی فیزیکی و تمیزکاری ترموکوپل

ترموکوپل به دلیل قرار گرفتن در معرض مستقیم شعله، با گذشت زمان ممکن است روی نوک آن رسوب‌های کربنی، زنگ زدگی یا اکسیداسیون ایجاد شود که باعث کاهش دقت عملکرد و قطع ولتاژ می‌شود.

• ترموکوپل را به‌آرامی از محل نصب خارج کنید.
• نوک فلزی ترموکوپل را با دقت بررسی کنید؛ اگر نوک ترموکوپل مات، سیاه یا زنگ‌زده است، این نشانه کاهش کارایی است.
• با سنباده نرم (مثلاً سمباده 400 یا 600) یا برس سیمی نرم نوک ترموکوپل را تمیز کنید تا به رنگ فلز براق برسد. این کار باعث می‌شود اتصال حرارتی بهتر انجام شود.
• دقت کنید سیم ترموکوپل سالم باشد. اگر پوشش عایق آن پاره شده یا سیم شکسته، ترموکوپل باید تعویض شود.
• همچنین پایه یا نگهدارنده ترموکوپل نباید خمیده یا شکسته باشد. زیرا باعث می‌شود ترموکوپل در جای خود محکم نماند و نتواند شعله را به‌خوبی حس کند.

۳. تست عملکرد ترموکوپل با شعله

برای اطمینان از سلامت ترموکوپل، باید ولتاژ ترموالکتریکی تولید شده توسط آن را اندازه‌گیری کنیم. این ولتاژ بسیار کوچک است (معمولاً چند میلی‌ولت) و فقط در صورت گرم شدن نوک ترموکوپل به وجود می‌آید.

• ترموکوپل را جدا کنید ولی سیم آن را از شیر مغناطیسی جدا نکنید.
• شعله‌ای (مانند فندک یا مشعل کوچک) را مستقیم روی نوک ترموکوپل بگیرید تا گرم شود.
• مولتی‌متر را در حالت اندازه‌گیری ولتاژ DC (mV) قرار دهید.
• یک پراب مولتی‌متر را به سر ترموکوپل (فلزی) و پراب دیگر را به بدنه یا سیم ترموکوپل وصل کنید.
• اگر ولتاژ تولیدی بین 10 تا 30 میلی‌ولت باشد، ترموکوپل سالم است.
• اگر ولتاژ زیر 8 میلی‌ولت یا نزدیک به صفر باشد، ترموکوپل کارایی مناسبی ندارد و باید تعویض شود.
• این تست نشان می‌دهد ترموکوپل توانایی تبدیل گرما به ولتاژ را دارد یا خیر.

۴. بررسی اتصال مکانیکی به شیر مغناطیسی (مگنت ولو)

ترموکوپل از طریق یک اتصال رزوه‌ای به شیر مغناطیسی گاز وصل می‌شود تا ولتاژ تولید شده بتواند شیر را فعال نگه دارد و جریان گاز را حفظ کند.

• اتصال رزوه‌ای ترموکوپل را با آچار باز کنید.
• در محل اتصال رزوه را بررسی کنید که زنگ‌زدگی، کثیفی یا رسوبی وجود نداشته باشد.
• اگر نوک رزوه ترموکوپل یا بخش داخلی مگنت کثیف یا چرب است، آن را تمیز کنید تا اتصال الکتریکی به‌خوبی برقرار شود.
• از استفاده بیش از حد نوار تفلون روی رزوه‌ها خودداری کنید؛ زیرا نوار تفلون ممکن است از رسیدن تماس الکتریکی جلوگیری کند.
• پس از تمیزکاری، ترموکوپل را مجدداً به شیر مغناطیسی وصل کنید و با دست ببندید.
• سپس با آچار حدود یک هشتم دور بیشتر آن را سفت کنید تا اتصال محکم و مطمئن باشد اما از سفت کردن بیش از حد خودداری کنید که باعث آسیب رزوه نشود.

۵. بررسی و تست شیر مغناطیسی (مگنت ولو

اگر ترموکوپل سالم باشد ولی شیر گاز باز نشود یا زود قطع شود، ممکن است مشکل از شیر مغناطیسی باشد.

• ترموکوپل را گرم کنید و بررسی کنید که جریان گاز در سماور برقرار می‌ماند یا خیر.
• اگر بعد از گرم شدن ترموکوپل، شیر گاز باز نمی‌ماند یا گاز قطع می‌شود، احتمالاً مگنت شیر معیوب است.
• در این حالت باید شیر مغناطیسی را با نمونه سالم تعویض کنید.
• توجه داشته باشید که شیر مغناطیسی باید با مدل و مشخصات فنی ترموکوپل و سماور مطابقت داشته باشد.

۶. نصب مجدد ترموکوپل و تنظیم موقعیت

برای عملکرد درست ترموکوپل، باید نصب آن دقیق و صحیح انجام شود.

• ترموکوپل را در جای خود و در کنار مشعل قرار دهید.
• نوک ترموکوپل باید مستقیماً در مسیر شعله آبی مشعل باشد و فاصله آن تا شعله بین 3 تا 5 میلی‌متر باشد تا حرارت لازم را دریافت کند.
• اگر ترموکوپل خیلی دور یا خیلی نزدیک به شعله باشد، ممکن است ولتاژ کافی تولید نشود یا زود خراب شود.
• از خم کردن یا پیچیدن بیش از حد سیم ترموکوپل خودداری کنید، زیرا این کار باعث شکستگی و قطع شدن سیم داخلی می‌شود.
• پایه نگهدارنده را محکم کنید تا ترموکوپل ثابت بماند و در جای خود جابجا نشود.

۷. تست عملکرد نهایی

پس از نصب ترموکوپل، عملکرد کلی سماور باید به‌صورت کامل بررسی شود.

• شیر گاز را باز کنید و سماور را روشن نمایید.
• دکمه فشار گاز (معمولاً دکمه‌ای در کنار شیر گاز) را فشار داده و نگه دارید تا شعله روشن شود.
• دکمه را به مدت حداقل 10 تا 15 ثانیه نگه دارید تا ترموکوپل گرم شود و ولتاژ لازم را تولید کند.
• سپس دکمه را رها کنید.
• اگر شعله همچنان روشن ماند و قطع نشد، یعنی ترموکوپل و شیر مغناطیسی به‌درستی کار می‌کنند.
• در غیر این صورت اگر شعله پس از رها کردن دکمه خاموش شود، دوباره مراحل را چک کنید یا احتمالاً نیاز به تعویض ترموکوپل یا مگنت ولو است.

ما در این مقاله به بررسی روش های تعمیر ترموکوپل پرداخته ایم.

تعویض ترموکوپل سماور گازی

۱. آماده‌سازی ابزار و رعایت نکات ایمنی

قبل از شروع هرگونه عملیات تعویض ترموکوپل، نخست باید نکات ایمنی را به‌طور کامل رعایت کنید تا از بروز خطرات احتمالی جلوگیری شود. در مرحله اول، حتماً شیر اصلی گاز سماور را به‌صورت کامل ببندید. این کار موجب می‌شود جریان گاز قطع شده و از احتمال نشت گاز یا ایجاد حریق جلوگیری شود. اگر سماور به برق متصل است، دستگاه را از پریز برق جدا کنید تا احتمال شوک الکتریکی به صفر برسد. همچنین باید اجازه دهید سماور به‌طور کامل خنک شود؛ زیرا کار کردن با اجزای گرم می‌تواند باعث سوختگی دست‌ها شود. در این مرحله باید ابزارهای لازم که شامل آچار فرانسه کوچک یا آچار تخت (معمولاً سایز 10 تا 14)، پیچ‌گوشتی متناسب با پیچ‌های بدنه، مولتی‌متر برای تست ترموکوپل (اختیاری ولی توصیه‌شده)، و انبردست (در صورت نیاز) را آماده کنید. داشتن ابزار مناسب باعث می‌شود تعویض سریع‌تر، دقیق‌تر و ایمن‌تر انجام شود.

۲. باز کردن قاب سماور و دسترسی به ترموکوپل قدیمی

پس از تأمین ایمنی و تهیه ابزار، باید به محل نصب ترموکوپل در داخل سماور دسترسی پیدا کنید. ابتدا پیچ‌های بدنه رویی سماور را با پیچ‌گوشتی مناسب باز کنید. این قاب معمولاً از جنس فلزی یا پلاستیکی بوده و برای محافظت از قطعات داخلی طراحی می شود.

در برخی مدل‌ها شاید لازم باشد قاب محافظ یا پوشش روی مشعل را نیز باز کنید. بعد از باز شدن قاب، ترموکوپل به شکل سیم نازک فلزی با نوک مخصوص معمولاً در کنار مشعل یا در مسیر شعله قرار دارد. توجه داشته باشید که ترموکوپل باید در مجاورت شعله قرار گرفته باشد تا بتواند گرمای آن را حس کند و ولتاژ تولید کند. انتهای دیگر ترموکوپل به شیر مغناطیسی (مگنت ولو) وصل است که مسئول قطع و وصل جریان گاز است. فضای کافی برای باز و بسته کردن ترموکوپل فراهم کنید تا در هنگام باز و نصب ترموکوپل دچار مشکل نشوید.

۳. جدا کردن ترموکوپل قدیمی از شیر مغناطیسی و محل نصب

ترموکوپل معمولاً از طریق یک مهره رزوه‌ای به شیر مغناطیسی وصل می شود. برای جدا کردن ترموکوپل باید ابتدا این مهره را با آچار مناسب باز کنید. قبل از باز کردن مهره، محل اتصال را بررسی کنید تا در صورت وجود کثیفی یا زنگ زدگی، آن‌ها را پاک کنید تا از آسیب به رزوه جلوگیری شود. پس از باز کردن مهره، سیم ترموکوپل را به‌آرامی از جایگاه اتصال آن جدا کنید. این محل اتصال می‌تواند به صورت ترمینال یا کنتاکت ساده باشد. سپس ترموکوپل را از محل نصب کنار مشعل خارج کنید. اگر ترموکوپل به کمک پیچ یا گیره نگه داشته شده، آن‌ها را هم باز کنید. دقت کنید سیم ترموکوپل را به آرامی بیرون بیاورید تا از پاره شدن سیم یا آسیب به اتصالات جلوگیری شود.

۴. بررسی و آماده‌سازی ترموکوپل جدید برای نصب

ترموکوپل جدید را به‌دقت بررسی کنید تا کاملاً سالم و بدون هرگونه آسیب مکانیکی یا خوردگی باشد. نوک فلزی ترموکوپل باید تمیز و براق باشد. اگر نوک ترموکوپل مات یا اکسید شده ، با استفاده از سمباده نرم (مثلاً سمباده 400 یا 600) آن را به آرامی تمیز کنید. سپس طول سیم ترموکوپل جدید را با ترموکوپل قبلی مقایسه کنید. طول سیم باید به اندازه کافی باشد تا بدون کشیدگی یا خمیدگی شدید در محل نصب جای بگیرد. همچنین دقت کنید نوع ترموکوپل جدید با مدل سماور و شیر گاز هماهنگ باشد؛ زیرا ترموکوپل‌ها انواع مختلفی دارند که از نظر جنس، اندازه، و مشخصات فنی متفاوتند و استفاده از نوع نامناسب می‌تواند باعث عملکرد نامطلوب شود.

۵. نصب ترموکوپل جدید در جایگاه صحیح

ترموکوپل جدید را به آرامی در جای خود و در کنار مشعل قرار دهید. نوک ترموکوپل باید در مسیر مستقیم شعله قرار داشته باشد و فاصله آن با شعله معمولاً بین 3 تا 5 میلی‌متر باشد. این فاصله باعث می‌شود که نوک ترموکوپل به اندازه کافی گرم شود تا ولتاژ لازم تولید شود، اما در عین حال از سوختن یا آسیب ترموکوپل جلوگیری کند. سیم ترموکوپل را به سمت شیر مغناطیسی هدایت کنید و از کشیدگی یا خمیدگی شدید سیم خودداری کنید؛ زیرا این عوامل می‌توانند باعث شکستگی سیم داخلی ترموکوپل شوند. مهره رزوه‌ای ترموکوپل را ابتدا با دست به شیر مغناطیسی متصل کنید و سپس با آچار به اندازه‌ای که محکم شود ببندید. دقت کنید مهره را بیش از حد سفت نکنید تا رزوه‌ها آسیب نبینند. در نهایت سیم ترموکوپل را به ترمینال یا محل اتصال آن وصل کنید.

۶. تست اولیه عملکرد ترموکوپل و تنظیمات نهایی

بعد از نصب ترموکوپل، باید عملکرد آن را تست کنید. شیر گاز را باز کنید و دکمه فشار گاز را فشار دهید و نگه دارید تا شعله روشن شود. دکمه را حداقل 10 تا 15 ثانیه نگه دارید تا نوک ترموکوپل به اندازه کافی گرم شود و ولتاژ لازم تولید گردد. سپس دکمه را رها کنید. اگر شعله همچنان روشن ماند، یعنی ترموکوپل و شیر مغناطیسی به درستی کار می‌کنند و نصب موفقیت‌آمیز بوده است. اما اگر شعله خاموش شد، باید موقعیت ترموکوپل و اتصالات را مجدداً بررسی کنید. ممکن است سیم ترموکوپل قطع یا نوک ترموکوپل در جای نامناسبی قرار گرفته باشد. همچنین در صورتی که مشکل ادامه داشت، ممکن است نیاز به تعویض شیر مغناطیسی یا بررسی اجزای دیگر باشد.

۷. بستن قاب سماور و انجام تست نهایی

پس از اطمینان از عملکرد صحیح ترموکوپل و روشن ماندن شعله بدون مشکل، قاب و پوشش‌های سماور را به‌صورت کامل و محکم ببندید. پیچ‌های باز شده در مراحل اولیه را مجدداً در جای خود قرار داده و با پیچ‌گوشتی سفت کنید تا بدنه سماور به‌طور کامل محافظت شود و ایمنی دستگاه تضمین گردد. پس از بستن قاب، دستگاه را چندین بار روشن و خاموش کنید تا از ثبات عملکرد ترموکوپل و سیستم گاز اطمینان کامل حاصل شود. این تست‌های مکرر باعث می‌شوند احتمال هرگونه ایراد یا خطا کاهش یافته و اطمینان از عملکرد مطمئن و ایمن سماور به‌دست آید.

برای مطالعه ی راه های حذف ترموکوپل کلیک کنید.

شیر ترموکوپل سماور گازی

شیر ترموکوپل سماور گازی یا شیر مغناطیسی (Magnetic Gas Valve) قطعه‌ای استوانه‌ای یا بلوکی‌شکل است که نقش بسیار حیاتی در ایمنی سیستم گازسوز سماورهای گازی ایفا می‌کند. این قطعه همان بخشی است که مستقیماً به ترموکوپل متصل می‌شود و وظیفه دارد تا زمانی که ترموکوپل حرارت می‌بیند و ولتاژ ایجاد می‌کند، مسیر جریان گاز را باز نگه دارد، و در صورتی که شعله خاموش شود (و ترموکوپل خنک شود)، به‌صورت خودکار مسیر گاز را قطع کند تا از نشت گاز و خطر انفجار جلوگیری شود.

مشاوره قبل از خرید

برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با خرید محصولات می‌توانید با شماره تلفن‌های زیر تماس بگیرید: